1947లో భారతదేశం బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యం నుండి స్వతంత్రం పొందినప్పుడు, హైదరాబాద్ 13 నెలల పాటు స్వతంత్ర సంస్థానంగా కొనసాగింది. తెలంగాణ రైతాంగం ఈ ప్రాంత విముక్తి కోసం సాయుధ పోరాటం సాగించింది. సాయుధ పోరాటంలో వేలాది మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఖాసీం రజ్వీ నాయకత్వంలో రజాకార్లు అనే ప్రైవేట్ మిలీషియా రాష్ట్రంలో దోపిడి మరియు హత్యలను ఆశ్రయించడం ద్వారా భీభత్సం సృష్టించింది. 1948 సెప్టెంబర్ 17న భారత ప్రభుత్వం హైదరాబాద్ రాష్ట్రాన్ని ఇండియన్ యూనియన్‌లోకి తీసుకురావడానికి ఆపరేషన్ పోలో అనే సైనిక చర్యను నిర్వహించింది. ఇది 26 జనవరి 1950న హైదరాబాద్ రాష్ట్రానికి మొదటి ముఖ్యమంత్రిగా M. K. వెల్లోడి అనే పౌర సేవకుడిని నియమించింది. 1952లో, డాక్టర్ బూర్గుల రామకృష్ణారావు హైదరాబాద్ రాష్ట్రానికి మొదటి ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికలలో ముఖ్యమంత్రిగా ఎన్నికయ్యారు. ఈ సమయంలో, హైదరాబాద్‌లోని స్థానికులకు (ముల్కీలు) సరైన ప్రాతినిధ్యం కల్పించాలని రాష్ట్రంలో స్థానికులు ఆందోళన చేపట్టారు.

1969 తెలంగాణ ఉద్యమం పెద్దమనుషుల ఒప్పందాన్ని అమలు చేయకపోవడం మరియు ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు, విద్య మరియు ప్రభుత్వ వ్యయంలో తెలంగాణ ప్రాంతానికి వివక్ష కొనసాగింపు ఫలితంగా 1969 రాష్ట్ర ఆవిర్భావ ఆందోళన జరిగింది. 1969 జనవరిలో విద్యార్థులు ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం నిరసనలను తీవ్రతరం చేశారు. జనవరి 19న, తెలంగాణా భద్రతలను సక్రమంగా అమలు చేసేలా అన్ని పార్టీల ఒప్పందం కుదిరింది. అకార్డ్‌లోని ప్రధాన అంశాలు 

1) తెలంగాణ స్థానికులకు రిజర్వ్ చేయబడిన పోస్టులను కలిగి ఉన్న తెలంగాణేతర ఉద్యోగులందరూ వెంటనే బదిలీ చేయబడతారు.

 2) తెలంగాణ మిగులు తెలంగాణ అభివృద్ధికి వినియోగిస్తారు.

 3) తెలంగాణ విద్యార్థులు ఆందోళన విరమించాలని విజ్ఞప్తి. అయితే రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంలో ఎక్కువ మంది విద్యార్థులు, ఉద్యోగులు చేరడంతో నిరసనలు మరింత తీవ్రమయ్యాయి. ఆందోళనకారులపై పోలీసులు జరిపిన కాల్పుల్లో దాదాపు 369 మంది యువకులు మరణించారు. అప్పుడు ప్రధాని ఇందిరా గాంధీ రాష్ట్ర ఏర్పాటు అంశంపై చర్చించేందుకు ఉన్నత స్థాయి సమావేశానికి పిలుపునిచ్చారు. రెండు ప్రాంతాల నాయకులతో చాలా రోజుల చర్చల తర్వాత, 12 ఏప్రిల్ 1969న, ప్రధాన మంత్రి ఎనిమిది పాయింట్ల ప్రణాళికను రూపొందించారు. 

శ్రీ ఎం. చెన్నారెడ్డి 1969లో రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించేందుకు తెలంగాణ ప్రజా సమితి (టిపిఎస్) రాజకీయ పార్టీని స్థాపించారు. శ్రీమతి ఇందిరా గాంధీ మార్చి 1971లో ముందస్తు పార్లమెంట్ ఎన్నికలను పిలిచారు. ఈ పార్లమెంటరీ ఎన్నికలలో తెలంగాణ ప్రజా సమితి తెలంగాణలోని 14 పార్లమెంట్ స్థానాలకు గాను 10 స్థానాలను గెలుచుకుంది. అయినప్పటికీ, పేదరిక నిర్మూలన (గరీబీ హటావో) వంటి ప్రగతిశీల విధానాల వేదికపై ఇందిరా గాంధీ కాంగ్రెస్ (ఆర్) పార్టీ అఖండ విజయం సాధించింది. ఆ తరుణంలో తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్ ను అంగీకరించేందుకు ఆమె విముఖత వ్యక్తం చేశారు. తెలంగాణ ప్రయోజనాలను కాపాడేందుకు సిక్స్-పాయింట్ ఫార్ములా రూపొందించిన తర్వాత శ్రీ ఎం చెన్నారెడ్డి టీపీఎస్‌ని కాంగ్రెస్ (ఆర్) పార్టీలో విలీనం చేశారు. రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమం 1973 వరకు కొనసాగింది, కానీ తరువాత సద్దుమణిగింది.

అంతిమ తెలంగాణ ఉద్యమం 1990ల మధ్య నుండి, తెలంగాణ ప్రజలు ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్‌తో వివిధ సంస్థల క్రింద తమను తాము నిర్వహించుకోవడం ప్రారంభించారు. 1997లో భారతీయ జనతా పార్టీ (బిజెపి) రాష్ట్ర శాఖ ప్రత్యేక తెలంగాణ కోరుతూ తీర్మానం చేసింది. పార్టీ 2000లో జార్ఖండ్, ఛత్తీస్‌గఢ్ మరియు ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రాలను సృష్టించినప్పటికీ, దాని సంకీర్ణ భాగస్వామి తెలుగుదేశం పార్టీ ప్రతిఘటన కారణంగా ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయలేదు. 2000 ప్రారంభంలోనే AP రాష్ట్ర అసెంబ్లీ డిప్యూటీ స్పీకర్‌గా ఉన్న శ్రీ కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు (KCR) తెలంగాణా అంశంపై నేపథ్య పనిని 2000 ప్రారంభంలో ప్రారంభించారు. మరియు అనేక మంది తెలంగాణ మేధావులతో సవివరమైన చర్చలు మరియు చర్చల తర్వాత, కేసీఆర్ మే 17, 2001న తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితిని ప్రారంభిస్తున్నట్లు ప్రకటించారు. తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి పార్టీని ప్రారంభించకముందే కేసీఆర్ డిప్యూటీ స్పీకర్ పదవికి, ఎమ్మెల్యే పదవికి రాజీనామా చేశారు. రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమ సిద్ధాంతకర్త ప్రొఫెసర్ జయశంకర్ కేసీఆర్‌కు మద్దతు తెలిపారు. 2004లో కాంగ్రెస్‌తో టీఆర్‌ఎస్ పొత్తు పెట్టుకుంది. పార్టీ 26 ఎమ్మెల్యేలు మరియు 5 ఎంపీలను గెలుచుకుంది మరియు AP రాష్ట్ర మరియు భారత ప్రభుత్వం రెండింటిలోనూ ప్రవేశించింది. యూపీఏ-1 ఉమ్మడి కనీస కార్యక్రమంలో తెలంగాణ సమస్యకు చోటు దక్కింది. రాష్ట్రపతి అబ్దుల్ కలాం, ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్ కూడా తమ ప్రసంగాల్లో రాష్ట్ర హోదా అంశాన్ని ప్రస్తావించారు. టీఆర్ఎస్ అధ్యక్షుడు కేసీఆర్‌కు తొలుత షిప్పింగ్ పోర్ట్‌ఫోలియో కేటాయించారు. కానీ మరో యుపిఎ మిత్రపక్షం డిఎంకె షిప్పింగ్ పోర్ట్‌ఫోలియోను డిమాండ్ చేసింది మరియు సంకీర్ణం నుండి బయటకు వెళ్తానని బెదిరించింది, తన డిమాండ్‌ను నెరవేర్చకపోతే, అభివృద్ధి చెందుతున్న యుపిఎ-1 ప్రభుత్వాన్ని కాపాడటానికి కెసిఆర్ స్వచ్ఛందంగా షిప్పింగ్ పోర్ట్‌ఫోలియోను వదులుకున్నారు. కార్మిక, ఉపాధి శాఖలు ఇవ్వకముందే కేసీఆర్ పోర్ట్‌ఫోలియో లేకుండా కేంద్ర మంత్రిగా కొనసాగారు. దశాబ్దాల నాటి తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్‌పై యూపీఏ ప్రభుత్వం ఉక్కుపాదం మోపడంతో 2006లో కేసీఆర్ తన మంత్రివర్గానికి రాజీనామా చేశారు. 2006 సెప్టెంబరులో రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంపై కాంగ్రెస్ నాయకుడు కించపరిచే ప్రకటన చేసినప్పుడు, కేసీఆర్ కరీంనగర్ లోక్‌సభ స్థానానికి రాజీనామా చేసి భారీ మెజారిటీతో గెలిచారు. ఆ ఎన్నికల్లో కేసీఆర్ సాధించిన భారీ మెజారిటీ ఈ ప్రాంతంలో బలమైన రాష్ట్ర ఆకాంక్షను రుజువు చేసింది. ఏప్రిల్ 2008లో, తెలంగాణ ఏర్పాటులో జాప్యానికి నిరసనగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నుండి టిఆర్ఎస్ పార్టీ ఎమ్మెల్యేలు రాజీనామా చేశారు. అయితే ఈ ఉప ఎన్నికల్లో టీఆర్‌ఎస్ కేవలం 7 ఎమ్మెల్యేలు, 2 లోక్‌సభ స్థానాలను మాత్రమే నిలబెట్టుకోగలిగింది. 2009 ఎన్నికల్లో టీడీపీ, సీపీఐ, సీపీఎం పార్టీలతో టీఆర్‌ఎస్‌ పొత్తు పెట్టుకుంది. తెలంగాణ అనుకూల ఓట్లు టీఆర్ఎస్, కాంగ్రెస్, పీఆర్పీ, బీజేపీల మధ్య చీలిపోవడంతో మహాకూటమి ఆశించిన ఫలితాన్ని ఇవ్వలేదు. చివరకు 10 ఎమ్మెల్యే సీట్లు, 2 ఎంపీ సీట్లు మాత్రమే టీఆర్‌ఎస్ గెలుచుకోగలిగింది.

ఉద్యమాన్ని ఉధృతం చేస్తున్నారు నవంబర్ 29, 2009న తెలంగాణకు రాష్ట్ర ఏర్పాటును డిమాండ్ చేస్తూ కేసీఆర్ నిరవధిక నిరాహారదీక్షను ప్రకటించారు. అయితే మార్గమధ్యంలో రాష్ట్ర పోలీసులు అతడిని అరెస్ట్ చేసి ఖమ్మం సబ్ జైలుకు తరలించారు. ఉద్యమం దావానంలా వ్యాపించి విద్యార్థులు, ఉద్యోగులు, ప్రజాసంఘాలు అందులోకి ప్రవేశించాయి. మరో 10 రోజుల్లో తెలంగాణ ప్రాంతం మొత్తం స్తంభించిపోయింది. రోశయ్య నేతృత్వంలోని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం డిసెంబర్ 7న అఖిలపక్ష సమావేశానికి పిలుపునిచ్చింది. తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన తీర్మానాన్ని అసెంబ్లీలో పెడితే మద్దతు ఇస్తామని టీడీపీ, పీఆర్పీ నేతలు హామీ ఇచ్చారు. కేసీఆర్ ఆరోగ్యం చాలా వేగంగా క్షీణించడంతో, డిసెంబర్ 9, 2009న తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తున్నట్లు యూపీఏ ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. అయితే 2 వారాల్లోనే సీమాంధ్ర నాయకత్వం నుంచి ప్రతిఘటన రావడంతో యూపీఏ ఈ అంశంపై వెనక్కి తగ్గింది. కేసీఆర్ తెలంగాణ ప్రాంతంలోని అన్ని రాజకీయ శక్తులను ఏకతాటిపైకి తెచ్చి తెలంగాణ జేఏసీని ఏర్పాటు చేశారు – అనేక సంస్థలు మరియు పార్టీల గొడుగు సంస్థ, దాని చైర్మన్ ప్రొఫెసర్ కోదండరాం. టీజేఏసీ చేపట్టిన పలు ఆందోళనలు, నిరసనల్లో టీఆర్‌ఎస్‌ కార్యకర్తలు, నాయకులు చురుగ్గా పాల్గొన్నారు. రాష్ట్ర ఏర్పాటు 4 సంవత్సరాల శాంతియుత మరియు ప్రభావవంతమైన నిరసనల తరువాత, యుపిఎ ప్రభుత్వం జూలై 2013లో రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను ప్రారంభించింది మరియు ఫిబ్రవరి 2014లో పార్లమెంటు ఉభయ సభలలో రాష్ట్ర హోదా బిల్లును ఆమోదించడం ద్వారా ప్రక్రియను ముగించింది. 2014 ఏప్రిల్‌లో జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి 119 స్థానాలకు గానూ 63 స్థానాల్లో విజయం సాధించి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. తెలంగాణ తొలి ముఖ్యమంత్రిగా శ్రీ కె చంద్రశేఖర రావు ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. తెలంగాణ రాష్ట్రం జూన్ 2, 2014న లాంఛనంగా అవతరించింది.